De taal der talen
Vandaag gaat de Poëzieweek van start met Gedichtendag. Nu leek het ons een goed moment om met een gedicht te laten zien hoe ingewikkeld de Nederlandse taal eigenlijk is. De dichter Charivarius (1870-1946) schreef hier, al in de vorige eeuw, het volgende gedicht over:
Het meervoud van slot is sloten.
Maar toch is het meervoud van pot geen poten.
Evenzo zegt men altijd: één vat en twee vaten,
maar zal men zeggen: één kat en twee katen?
Wie gisteren ging vliegen zegt heden: ik vloog.
Dus zegt u misschien van wiegen, ik woog.
Nee, pardon. Want ik woog is afkomstig van wegen.
Maar is nu ik voog een vervoeging van vegen?
En dan het woord zoeken vervoegt men ik zocht,
dus hoort bij vloeken misschien ook: ik vlocht?
Alweer mis, want dit is afkomstig van vlechten,
maar ik hocht is geen juiste vervoeging van hechten.
Bij roepen hoort riep, bij snoepen geen sniep,
bij lopen hoort liep,
maar bij kopen geen kiep.
En evenmin hoort bij slopen ik sliep.
Want dit is afkomstig van ’t schone woord slapen.
Maar zeg nu weer niet: ik riep bij ’t woord rapen,
want dit komt van roepen en u ziet terstond:
zo draaien we vrolijk in ’t kringetje rond.
Van raden komt ried, maar van baden geen bied,
dit komt van bieden (ik hoop dat u ’t ziet).
Ook komt hiervan: bood, maar van wieden géén wood.
U ziet: de verwarring is akelig groot.
Nog talloos veel voorbeelden kan ik u geven.
Want gaf hoort bij geven, maar laf niet bij leven.
Men spreekt van: wij drinken, wij hebben gedronken,
maar niet van: wij hinken, wij hebben gehonken.
’t Is: ik weet en ik wist,
maar schrijft u nu niet bij vergeten: vergist.
Dat is een vergissing! Ja moeilijk is ‘t!
Het volgende geval is bijna te bont!
Bij slaan hoort: ik sloeg, niet ik sling of ik slond.
Bij gaan hoort: ik ging, niet ik gong of ik gond.
En noemt men een mannetjesrat soms een rater?
Nee, dat gaat alleen bij een kat en een kater.
Zo heeft het Nederlands verschillende kwalen.
Niettemin is en blijft het dé taal der talen.
