Dat het Nederlands barst van de leenwoorden, weet u misschien wel. Sowieso, überhaupt, ambulance en computer zijn allemaal woorden die oorspronkelijk uit een andere taal komen. Maar wist u dat er ook bijna 18.000 woorden zijn die het Nederlands uitleent aan andere talen?
Nicoline van der Sijs schreef er het boek Nederlandse woorden wereldwijd over. Zij vond Nederlandse woorden terug in 138 verschillende talen over de hele wereld.
Intercultureel contact
In een interview omschrijft Van der Sijs waarom ze leenwoorden zo interessant vindt: “Leenwoorden zijn een gevolg van sociale interactie tussen mensen. De manier waarop woorden circuleren zegt veel over onze verhoudingen.”
Het is daarom ook niet verrassend dat de meeste Nederlandse leenwoorden te vinden zijn in voormalige koloniën. Sommige talen namen specifieke woordgroepen over, bijvoorbeeld omdat er intensief contact was met de Nederlanders op die gebieden. Zo leent het Russisch veel Nederlandse woorden uit de scheepvaart, en nam het Japans veel wetenschapswoorden over.
Lange tijd waren de Nederlanders namelijk de enige westerlingen die zaken mochten doen met Japan. Alle westerse kennis op het gebied van onder andere natuurwetenschappen, astronomie en medicijnen werd daarom overgedragen via het Nederlands. Daar hield het Japans onder meer de woorden mesu (mes), rampu (lamp) en tarappu (trap) aan over.
Top 10 Nederlandse leenwoorden
Woorden als duin, beurs, konijn, niks, fiscaal en zondag worden allemaal gebruikt in het buitenland. Deze woorden worden meestal niet letterlijk overgenomen, maar aangepast aan het klanksysteem van de taal waarin ze gebruikt worden. Het woord baas – dat wordt geleend door maar liefst 57 andere talen – wordt in het Engels daarom boss.
- baas (57 talen)
- gas, kraan (49 talen)
- pomp (48 talen)
- pen, bak(je) (47 talen)
- pot(je) (46 talen)
- pak (45 talen)
- sloep (44 talen)
- boek, loterij (43 talen)
- blok (42 talen)
- glas (41 talen)
Plaatsnamen
Ook in plaats- of straatnamen in het buitenland is het Nederlands soms terug te herkennen. Wie wel eens in New York is geweest, werd ongetwijfeld herinnerd aan de Nederlanders die zich er in de zeventiende eeuw vestigden. Onder meer de volgende plekken vonden hun oorsprong in het Nederlands:
- Harlem (Haarlem)
- Coney Island (Conyne Eylandt)
- Broadway (de Breede Weg)
- Brooklyn (Breukelen)
- Rhode Island (’t Roode Eylandt)
Nieuwe leenwoorden
Er komen zelfs af en toe nieuwe leenwoorden bij. Bekende mensen uit de voetbalwereld zoals Johan Cruijff en Louis van Gaal vernieuwen niet alleen het Nederlands, maar ook andere talen. Johan Cruijff zou het Spaans verreikt hebben met de uitspraak En un momento dado, een letterlijke vertaling van op een gegeven moment. Louis van Gaal introduceerde op zijn beurt het woord feierbiest (feestbeest) in Duitsland.
